Thực phẩm chức năng, nước mắm, hàng hóa nguyên hộp vứt đầy bãi rác: Cuộc thanh lọc hàng dỏm

Thời gian gần đây, những hình ảnh các sản phẩm từng được quảng cáo rầm rộ – từ thực phẩm chức năng, mỹ phẩm cho đến nước mắm "gia truyền" – bị đổ bỏ tràn lan bên vệ đường, bãi rác... đang gây rúng động cộng đồng mạng. Những sản phẩm từng được tung hô là “thần dược”, “hàng hiếm”, “đặc sản quê hương” lại kết thúc vòng đời trong bụi cỏ, tro tàn, khiến người ta không khỏi giật mình về một thực trạng đang âm thầm tồn tại: hàng giả, hàng nhái vẫn đang len lỏi khắp thị trường – cho đến khi bị phát hiện và vứt bỏ như rác.

Khi “thần dược” bị phát hiện giữa bãi rác

Từ Ninh Bình, Quảng Ninh, TP.HCM đến Quảng Nam, các lực lượng chức năng liên tiếp phát hiện hàng nghìn sản phẩm không rõ nguồn gốc bị đổ trộm. Đó là các loại thực phẩm chức năng dành cho trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai; những lọ siro, vitamin, đông trùng hạ thảo; những hộp nước yến được “nổ” là nhập từ Mỹ; thậm chí là nước mắm truyền thống nguyên chai chưa bóc tem.

Tất cả bị vứt lại không thương tiếc giữa rác thải sinh hoạt, bên lề đường quốc lộ, hay khu đất hoang. Đây không còn là hiện tượng lẻ tẻ. Nó cho thấy một xu hướng rõ rệt: nhiều “thương hiệu ảo” đang tìm cách phi tang hàng hóa khi cảm thấy “nóng ghế” trước làn sóng kiểm tra từ cơ quan chức năng.

Vụ việc TikToker Hải Sen: Từ triệu view đến... tro bụi

Một trong những vụ việc gây chú ý nhất là trường hợp của TikToker “Gia đình Hải Sen” – tài khoản sở hữu hơn 2,6 triệu người theo dõi. Với hình ảnh gia đình hạnh phúc, thân thiện, họ đã bán ra hàng trăm sản phẩm không rõ nguồn gốc, chủ yếu là thực phẩm chức năng và mỹ phẩm “made in nhà bếp”.

Khi bị cơ quan công an điều tra, người đứng sau đã tìm cách đốt hàng tại bãi đất gần nhà nhằm phi tang tang vật. Tuy nhiên, hành vi này nhanh chóng bị phát hiện. Cũng từ đây, bức màn che đậy bằng lượt view và sự nổi tiếng bắt đầu rơi xuống, phơi bày sự thật về một mô hình kinh doanh giả dối, lợi dụng niềm tin người tiêu dùng.

Sự sụp đổ của các “thương hiệu online” thiếu kiểm chứng

Thực tế, không ít sản phẩm bị đổ bỏ từng gây sốt trên mạng xã hội, có hàng chục nghìn đơn mỗi tháng, được đẩy mạnh bởi TikToker, KOL, livestreamer... Những lời lẽ như “thần dược bổ não”, “vitamin ba đời truyền thống”, “nước mắm sạch ủ theo phương pháp xưa” tràn ngập TikTok, Facebook, Shopee, Lazada…

Nhưng rồi, khi các chiến dịch truy quét diễn ra trong Tháng hành động chống hàng giả, hàng nhái, thì những sản phẩm này lại... biến mất khỏi gian hàng và xuất hiện ở bãi rác. Đây rõ ràng không phải là hành động tình cờ. Đó là sự “tháo chạy” có chủ đích, nhằm né tránh truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cuộc chiến thanh lọc thị trường: Đừng để chỉ là “chiến dịch”

Chỉ trong nửa đầu tháng 6/2025, các cơ quan quản lý thị trường đã phối hợp với công an và ngành y tế triệt phá hàng loạt ổ nhóm sản xuất hàng giả tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Bắc Ninh, Hải Phòng… Hàng ngàn sản phẩm bị niêm phong, hàng trăm đối tượng bị điều tra.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, đây mới chỉ là phần nổi của tảng băng. Ông Đỗ Xuân Tuyên – Thứ trưởng Bộ Y tế – cho biết, công tác quản lý hiện nay vẫn chủ yếu dừng ở việc kiểm soát an toàn, chưa thực sự kiểm soát chặt chất lượng sản phẩm.

Đặc biệt, cơ chế “tự công bố chất lượng” đang trở thành kẽ hở lớn cho các doanh nghiệp gian dối. Chỉ cần công bố ở một địa phương, họ đã có thể tung sản phẩm đi khắp cả nước mà không cần sự kiểm duyệt hậu kiểm chặt chẽ nào.

Khi người tiêu dùng trở thành "nạn nhân" của quảng cáo ảo

Một vấn đề lớn không thể bỏ qua là sự cả tin của người tiêu dùng trước các chiêu trò tiếp thị đánh vào cảm xúc: từ hình ảnh người mẹ chăm con, ông bà dùng thuốc bổ, đến công thức “gia truyền” và những lời hứa “có tâm hơn có tầm”.

Rất nhiều người đã bỏ tiền triệu để mua những loại “thực phẩm chức năng” không rõ nguồn gốc chỉ vì một video cảm động, hay lời khuyên từ một người nổi tiếng trên TikTok. Kết quả, tiền mất tật mang – hoặc nhẹ nhất là mất niềm tin, nặng hơn là ảnh hưởng đến sức khỏe.

Đâu là lời giải?

Câu chuyện hàng giả, hàng nhái bị phát hiện giữa bãi rác không chỉ là vấn đề đạo đức kinh doanh. Nó phản ánh sự cần thiết phải thay đổi toàn diện từ ba phía: doanh nghiệp – cơ quan quản lý – người tiêu dùng.

• Với cơ quan chức năng: Cần tăng cường hậu kiểm, kiểm tra đột xuất, xử lý nghiêm không chỉ người bán mà cả sàn thương mại điện tử nếu có dấu hiệu tiếp tay tiêu thụ hàng giả.

• Với sàn thương mại điện tử và mạng xã hội: Cần có chính sách minh bạch, kiểm duyệt nội dung quảng cáo và chế tài rõ ràng với tài khoản gian lận.

• Với người tiêu dùng: Hãy trở thành người tiêu dùng thông minh – kiểm tra nguồn gốc, giấy phép, mã vạch sản phẩm; không mua hàng qua những video quảng cáo không rõ ràng; ưu tiên sản phẩm có chứng nhận của cơ quan y tế hoặc tổ chức uy tín.